Met speren konden we ons verdedigen. Door het wiel werd transport veel eenvoudiger. Het vuur zorgde er onder meer voor dat we niet al onze energie nodig hadden om rauw vlees te verteren. En door land te verbouwen hoefden we niet meer dagelijks op pad voor ons voedsel.
Kortom, vooruitgang brengt ons al vanaf onze oorsprong een toenemende mate van vrijheid. Vrijheid doordat we minder afhankelijk zijn van de grilligheid en onvoorspelbaarheid van de natuur. We weten de natuur te overstijgen.
Dat het wiel en het maken van vuur ons veel vrijheid en voordeel heeft opgeleverd is helder. Maar voorziet onze continue drive om dingen beter, sneller en makkelijker te doen anno 2024 nog in haar oorspronkelijke belofte? Biedt vooruitgang vrijheid, of is de belofte inmiddels flink ontspoord? Vooruitgang biedt vrijheid, zeker. Én we moeten heel alert zijn op een nieuwe gevangenis.
Als mens hebben we namelijk meer behoeftes dan overleven en ons voortplanten. Onze verworven vrijheid maakt dat we een paar treden zijn opgeschoven op de piramide van Maslow. We jagen inmiddels niet meer op mammoets en sabeltandtijgers. We jagen op waarden als voldoening, zingeving en geluk.
En onze verbinding met de mensen en de wereld om ons heen is allesbepalend voor onze beleving van deze zaken.
De grote downside van onze analytische houding en de innovatieve technologie die hieruit voortkomt is dat het juist afstand creëert tussen ons en de werkelijkheid.
‘Technologie reduceert de werkelijkheid tot machinerie’
Alle analyse en focus op beter, sneller en meer, creëren juist afstand tot ons echte leven. Technologie neemt bovendien veel uit handen van juist die dingen die maken dat we ons in verbinding voelen met onze omgeving en de mensen om ons heen. Ook het feit dat er minder aanspraak wordt gedaan op onze eigen menselijk vermogens, damt voldoening en levensplezier in.
Ga maar na. Wanneer voel jij je meer verbonden..
..en wanneer voel je je meer voldaan?
Iets of iemand krijgt pas waarde, als jij er waarde aan toekent. Als jij er je liefde, tijd en aandacht aan schenkt. Kortom, als jij je ermee engageert.
‘Alle vormen van evolutie en ontwikkeling zijn processen van overstijgen en omvatten, overstijgen en omvatten.’ aldus Ken Wilber. Blijvende ontwikkeling gaat dus over het overstijgen van de status quo, én het vervolgens ook weer insluiten van de (oude) status quo.
Voor de ontwikkeling als mens bijvoorbeeld is het nodig dat een puber ‘uit huis’ gaat, de wetten van het gezin overstijgt en zijn eigen identiteit verder vormt. De stap daarna is dat hij ook de wetten van het gezin weer insluit, in plaats van zich hiertegen te blijven verzetten. Dit laatste zou zijn ontwikkeling remmen.
We hebben de natuur op veel manieren weten te overstijgen. Dit heeft veel goeds gebracht. En het is nu tijd haar weer te omvatten.
Bewust en onbewust vindt deze ontwikkeling al duidelijk plaats. De interesse in stromingen als Sjamanisme, Yoga, Tantra en Ademwerk, de grote aanwezigheid van Boeddhabeelden in de horeca en bij mensen thuis en de immense populariteit van coaching, meditatie, natuurreizen etc. Het zijn stuk voor stuk tekenen van onze grote behoefte aan vertraging en verbinding. Verbinding met de natuur om ons heen, en de natuur in onszelf.
Denk even aan een primitieve vakantie in de natuur. Even los van alle vaart en drukte. Even leeg. (Het woord vakantie stamt af van het Latijnse ‘vacare’. ‘Leeg zijn’.) Juist in de leegte kan de volheid komen. Kun je je latente vermogens aanspreken. Niet de volheid en vermogens van lange lijsten e-mails weg te rammen of je door een serie aan back-to-back meetings heen buffelen. Want wat is dat anders dan het lopende bandwerk waar we vanaf willen?
Nee, de volheid van de oermens die we diep van binnen nog allemaal zijn. De jager en verzamelaar die in je wakker worden als je je plekje zoekt om de nacht door te brengen, je haringen de grond in slaat om je tent goed vast te zetten en hout sprokkelt voor je kampvuur.
‘Guns don’t kill people. People kill people’, aldus de Amerikaanse National Rifle Association. Nooit gedacht dat ik ooit nog een quote van hen zou citeren, maar ze hebben wel een punt. Het is niet de technologie die ons doet afdrijven van onze natuur. Het zijn ook niet de andere mensen. Jij bent degene met regie. Jij bent de enige verantwoordelijke voor je welzijn.
En zeker, dat is soms lastig sturen in een wereld gericht op economische groei, productie, en welvaart. Maar in die -vaart zit nou net ons grootste probleem. Ons denken en doen hebben ons ver gebracht. Aan ons de taak om het ervaren (voelen) en zijn er weer bij te brengen.
Herken jij je als jager van voldoening en geluk? Richt je dan eens op onderstaande:
Stop – met jagen, want juist het jagen maakt dat je je niet verbonden voelt. Je jaagt namelijk op iets wat er (nog) niet is, en je kunt je alleen met de werkelijkheid verbinden door je te richten op iets wat er wél is.
Start – met iets om je werkelijk mee te verbinden. Richt je op iets dat jou wat geeft, maar waar jij ook vooral iets voor moet geven. De meest waardevolle dingen kunnen we alleen maar krijgen door ze eerst te geven (denk aan liefde, aandacht, respect, verbinding…).
Begin klein. Anders loop je het risico dat je te hard moet werken richting een veranderdoel. Geen eindeloze stappenplannen of lange lijsten met tips & tricks dus. De ratrace waar je vanaf wil komt dan via de achterdeur weer binnen. Vanuit je kleine stapjes kun je het werken vanuit verbinding uitbreiden naar onderdelen in je leven.